កេរដំណែលរបស់លោកតា វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ

ធ្លាប់ជាជាតិមួយដែលធ្លាប់តែញាំញីដោយសង្គ្រាមស៊ីវិល សំណង់ស្ថាបត្យកម្មបែបបេតិកភណ្ឌគឺជាមធ្យោបាយមួយដ៏ល្អសម្រាប់ការអភិរក្សវប្បធម៌ដ៏សំបូរបែប និងលើកតម្លៃប្រវត្តិសាស្ត្រ ព្រមទាំងមុខមាត់របស់ប្រទេសកម្ពុជាឡើងវិញ។ លោកតា វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ ជាអ្នកដែលបានបន្សល់នូវស្នាដៃសំណង់ជាច្រើន ហើយថ្ងៃនេះជាខួបគម្រប់ ៤ ឆ្នាំនៃមរណភាពរបស់លោក។  

រូបលោកបានប្រសូតនៅក្នុងខេត្តកំពត ដែលមានចម្ងាយត្រឹមតែ ៣ ម៉ោងប៉ុណ្ណោះ ភាគនិរតីនៃទីក្រុងភ្នំពេញ។ លោកធ្លាប់បានសិក្សានៅបរទេស គឺទីក្រុងប៉ារីស ប្រទេសបារាំង តាមរយៈអាហារូបករណ៍។ 

ដំបូងឡើយ គាត់បានសិក្សាផ្នែកច្បាប់ ហើយបានផ្លាស់ទៅសិក្សានៅសាលាវិចិត្រសិល្បៈនៅប៉ារីស បន្ទាប់មកលោកបានសិក្សាផ្នែកស្ថាបត្យកម្មជំនួសវិញ។ កត្តានេះបានធ្វើឲ្យលោកក្លាយជាស្ថាបត្យករជនជាតិខ្មែរដំបូងគេ ដែលបានត្រឡប់មកមាតុភូមិរបស់លោកវិញ គឺប្រទេសកម្ពុជា នៅឆ្នាំ ១៩៥៦ បីឆ្នាំបន្ទាប់ពីកម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យពីបារាំង។ 

មិនយូរប៉ុន្មាន លោកត្រូវបានតែងតាំងជាប្រធានស្ថាបត្យករ និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសាធារណការ ដោយព្រះបាទនរោត្តមសីហនុ។ លោកគឺជាបុគ្គលដ៏សំខាន់មួយរូបដែលបានរួមចំណែកក្នុងការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងការអភិវឌ្ឍនានានៅទូទាំងប្រទេស។

យុគមាសនៃសិល្បៈ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនៃកម្ពុជា

គម្រោងមួយក្នុងចំណោមគម្រោងរបស់គាត់គឺ អគារទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី នៅតាមបណ្ដោយមហាវិថីសហព័ន្ធរុស្ស៊ី ត្រូវបាន បំផិ្លចបំផ្លាញគួរឲ្យសោកស្ដាយកាលពីឆ្នាំ ២០០៨ ព្រមជាមួយនឹងសាលមហោស្រពជាតិព្រះសុរាម្រឹត ។ កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៩៤ សាលតាំងពិព័រណ៍ ដែលគេស្គាល់ថាជា សាលមហោស្រពជាតិទន្លេបាសាក់ ក៏ត្រូវបានអគ្គីភ័យលេបត្របាក់នៅក្នុងពេលដែលគេកំពុងធ្វើការកែលម្អសំណង់នោះឡើងវិញ។

គាត់ក៏ជាអ្នកដែលរចនា វិមានឯករាជ្យ ដែលត្រូវបានកសាងឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៨ ផងដែរ។ 

. សាលសន្និសីទចតុមុខ ជាស្នាដៃដ៏អស្ចារ្យត្រូវបានរចនាឡើងជាសំណង់រាងផ្លិត ដែលស្ថិតនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីព្រះបរមរាជវាំង និងបែរទៅទន្លេសាប ត្រូវបានបញ្ចប់ការសាងសង់ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦១។  

. ពហុកីឡដ្ឋានជាតិ​អូឡាំពិក ត្រូវបានសាងសង់ឡើងក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៤ ដែលអាចផ្ទុកចំនួនមនុស្សបាន ៦០,០០០ នាក់។ សំណង់នេះត្រូវបានលក់ឲ្យក្រុមហ៊ុនតៃវ៉ាន់ឈ្មោះថា Yuanta Group ក្នុងឆ្នាំ ២០០០ ដើម្បីធ្វើការអភិវឌ្ឍឡើងវិញ ហើយពហុកីឡដ្ឋាននេះនៅតែមានវត្តមានរហូតដល់សព្វថ្ងៃ នៅខាងលិចមហាវិថីព្រះមុនីវង្ស។

ការសាងសង់ពហុកីឡដ្ឋាននេះគឺត្រៀមដើម្បីការប្រកួតកីឡាអាស៊ីអាគ្នេយ៍ឆ្នាំ ១៩៦៣ ប៉ុន្តែព្រឹត្តិការណ៍នេះត្រូវបានលុបចោលដោយសារតែការកើនឡើងនូវវិបត្តិនយោបាយនៅកម្ពុជា។ ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី ក៏ពហុកីឡដ្ឋាននេះត្រូវបានជ្រើសរើសសម្រាប់ព្រឹត្តការណ៍នៃការប្រកួត FIFA World Cup រវាងកូរ៉េខាងជើង និងអូស្ត្រាលី។ 

ពហុកីឡដ្ឋានជាតិអូឡាំពិកគឺជាស្នាដៃដ៏អស្ចា្យបំផុតមួយរបស់លោកតា វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ ដោយមិនត្រឹមតែបំពេញគ្រប់លក្ខន្តិកៈនៃស្តង់ដារកីឡដ្ឋានអូឡាំពិកប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែថែមទាំងជាស្ថាបត្យកម្មដ៏គួរឲ្យកោតស្ញប់ស្ញែងមួយផងដែរ ដោយមានសំណង់ដំបូលធ្វើពីបេតុងគ្របពីលើ និងការប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងទឹកដែលត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងការរចនាផងដែរ ដោយយកលំនាំតាមសម័យអង្គរ។ 

សូម្បីតែលោក លី ក្វាន់យូ ដែលជានាយករដ្ឋមន្ត្រីរបស់សិង្ហបុរី ក៏ បានអញ្ជើញលោក វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ ក្នុងការជួយគូរប្លង់អភិវឌ្ឍន៍សិង្ហបុរីថ្មី ផងដែរ ក្រោយពេលលោកបានមកទស្សនកិច្ចនៅទីក្រុងភ្នំពេញក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៧ ប៉ុន្តែត្រូវលោកវណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណបដិសេធសំណើនេះ។ 

ឆ្នាំ ១៩៦៨ ជាឆ្នាំដែលគេបើកសម្ពោធសាលមហោស្រពជាតិទន្លេបាសាក់ ដែលមើលទៅស្រដៀងនឹងកប៉ាល់ដ៏ធំមួយនៅតាមដងទន្លេបាសាក់ដូច្នេះដែរ។ ទីនេះជាកន្លែងដែលមានការប្រគុំតន្រ្តី និងបង្ហាញការសម្ដែងនៅលើឆាកដ៏ធំរបស់វា បានបន្ថែមកិត្តិនាម “យុគមាស” នៃកម្ពុជាឲ្យកាន់តែល្បីរន្ទឺមួយកម្រិតទៀត ហើយក៏ជាពេលដែលកម្ពុជាពោរពេញដោយការច្នៃប្រឌិតថ្មីៗ រួមទាំងវិស័យភាពយន្ត សិល្បៈ និងតន្ត្រី។

វិស័យស្ថាបត្យកម្មត្រូវបានកាត់ផ្ដាច់ 

គម្រោងសរុបរបស់លោក វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ មានទាំងអស់ជាង ១០០ គម្រោង រួមទាំងកំពង់ផែព្រះសីហនុ សាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ស្ថានទូតខ្មែរជាច្រើននៅបរទេស និង ផ្ទះផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក ប៉ុន្តែរយៈពេលដ៏រុងរឿងនៃប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរនេះត្រូវបានរុំព័ទ្ធដោយផ្សែងខ្មៅខ្មួលខ្មាញ់ក្រោយពេលខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាច។

គាត់ និងក្រុមគ្រួសារបានភៀសខ្លួនទៅរស់នៅប្រទេសស្វីស បម្រើការក្នុងតួនាទីជាទីប្រឹក្សាសម្រាប់អង្គការសហប្រជាជាតិអស់រយៈពេល ២ ទសវត្សរ៍។ របបខ្មែរក្រហមបានធ្វើការបំផ្លិចបំផ្លាញហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្មែរ សម្បត្តិវប្បធម៌រូបី និងបានសម្លាប់រង្គាលនូវជីវិតមនុស្សរាប់លាននាក់។ 

សាលមហោស្រពជាតិទន្លេបាសាក់រងផលប៉ះពាល់តិចតួច ហើយបន្ទាប់ពីចប់ពីសង្គ្រាមទៅ មានសិល្បករជាង ៣០០ នាក់ប៉ុណ្ណោះដែលនៅសម្ដែងជាទៀងទាត់ នៅទីនោះ។ ពហុកីឡដ្ឋានជាតិអូឡាំពិក ដែលជាកន្លែងកម្សាន្ត និងប្រកួតកីឡា បានក្លាយទៅជាកន្លែងពិឃាត។ 

លោក វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ បានត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ នៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១៩៩០ ហើយបានចូលបម្រើជាតិជាប្រធានទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ និងជាប្រធានផ្នែកគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុង។ 

ន្តែរបស់គាត់ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលមិនបានយូរអង្វែងនោះទេ ដោយសារតែពេលនោះមានការមិនពេញចិត្តចំពោះអ្វីដែលសាងសង់មុនរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៩។ ហើយនេះក៏ប្រហែលជាមូលហេតុដែលគម្រោងជាច្រើនរបស់គាត់ត្រូវបានគេកម្ទេចចោល បើទោះបីជាមាន គម្រោង វណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ ដើម្បីអភិរក្ស និងចងក្រងស្នាដៃ គាត់ក៏ដោយ។ 

លោកបានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់បណ្ឌិតផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រស្តីពីការតាំងទីលំនៅនៃមនុស្សនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងបានបោះពុម្ពផ្សាយសៀវភៅជាភាសាខ្មែរមួយចំនួនដែលបាននិយាយលម្អិតពីការធ្វើទំនើបកម្មរបស់ប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងរយៈពេលនោះ លោកក៏បានចូលរួមជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំនៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈផងដែរ។ 

នេះជារឿងមួយសក្ដិសមបំផុត ក្នុងនាមជាសិល្បករ និងស្ថាបត្យករជំនាន់ក្រោយ ការសិក្សារៀនសូត្រយកចំណេះដឹងពីលោកវណ្ណ ម៉ូលីវណ្ណ ដែលជាគំរូមួយបង្ហាញថាមនុស្សគ្រប់គ្នាអាចអភិវឌ្ឍសំណង់ថ្មីទំនើបដោយច្របាច់បញ្ចូលគ្នារវាងគំនិតបរទេស និងធាតុផ្សំរបស់ខ្មែរ។

ភាពថ្កើងថ្កាននៃស្ថាបត្យកម្មខ្មែរសម័យថ្មី

” លោកធ្លាប់បានមានប្រសាសន៍ថា “ភាពទំនើបមិនគួរត្រូវបានប្រើប្រាស់គោលគំនិតបែបបស្ចឹមប្រទេសខ្លាំងពេកនោះទេ ដោយវាអាចបំផ្លាញនូវសា្លកស្នាមអតីតកាល។ អគារថ្មីៗគួរតែត្រូវបានបញ្ចូលនូវលក្ខណៈប្រពៃណី និងបេតិកភណ្ឌឲ្យមានជីវិតរស់រវើកឡើងវិញ”។

លោកបានបង្ហាញពីរចនាបថថ្មីនៃស្ថាបត្យកម្មបែបវប្បធម៌ និងបេតិកភណ្ឌរបស់កម្ពុជា ដោយរួមបញ្ចូលនូវរចនាសម្ព័ន្ធ និងសម្ភារបែបទំនើប។ តាមការលើកឡើងរបស់ Archictectuul ថាជាការច្របាច់បញ្ចូលគ្នារវាងរចនាសម្ព័ន្ធបែប Bahaus និងក្រោយសម័យទំនើបនៃអឺរ៉ុប ជាមួយនឹងធាតុផ្សំសម័យអង្គរ។ 

សំណង់ត្រូវបានអភិវឌ្ឍឡើងនៅអំឡុងពេលចន្លោះដែលកម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យ និងសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុង ហើយរចនាបថនេះមិនត្រឹមតែបង្ហាញពីរចនាសម្ព័ន្ធនៃសម័យក្រោយអាណានិគមនៅកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ តែថែមទាំងជួយលើកសោភ័ណភាព និងបង្ហាញពីកន្លែងសាធារណៈដ៏មានសុវត្ថិភាពសម្រាប់ការជួបជុំនានា និងជាចំណុចកណ្ដាលនៃផែនការអភិវឌ្ឍទីក្រុងផងដែរ។ 

វាត្រូវបានហៅថាជា ចលនាស្ថាបត្យកម្មខ្មែរថ្មី ហើយស្របពេលដែលការអភិវឌ្ឍទីក្រុងមានការកើនឡើងជាលំដាប់ យើងនៅតែអាចអភិរក្សសំណង់បែបបេតិកភណ្ឌទាំងនេះបានដដែល។ 

ផ្ទះរបស់លោកនៅទីក្រុងភ្នំពេញ “ដ៏ស្រស់ប្រណីតឆើតឆាយ និងរចនាឡើងយ៉ាងល្អិតល្អន់” ពេលនេះកំពុងផ្ដល់ជូននូវ ឱកាសដ៏កម្រក្នុងការធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះបែបប្រវត្តិសាស្ត្រ នេះ។ ផ្ទះនេះត្រូវបានសាងសង់នៅពេលដែលលោកកំពុងកាន់តួនាទីជាស្ថាបត្យករ ហើយក្រុមគ្រួសាររបស់លោកស្នាក់នៅផ្ទះនេះចាប់តាំងពីចប់សង្គ្រាមរហូតដល់ផ្លាស់ទៅរស់នៅក្នុងខេត្តសៀមរាបនៅឆ្នាំ ២០១៤។ 

ជាមួយនឹងការរួមចំណែកយ៉ាងច្រើនក្នុងផ្នែកស្ថាបត្យកម្មនៅកម្ពុជា លោកគឺជាបុគ្គលលេចធ្លោម្នាក់នៅក្នុងវប្បធម៌ខ្មែរ ដ៏គួរឲ្យកោតសរសើរ។ លោកបានលាចាកលោកក្នុងជន្មាយុ ៩០ ឆ្នាំ នៅគេហដ្ឋានរបស់លោកនៅខេត្តសៀមរាប កេរដំណែលរបស់លោក រួមទាំងគេហដ្ឋានផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោក ត្រូវបានផ្ដល់តម្លៃ និងកិត្តិយសពីសំណាក់អ្នកដែលអភិរក្សលើសំណង់ស្ថាបត្យកម្មបែបបេតិកភណ្ឌនានា។